برجام و عمل به تعهدات آن، گذشته از معايب متعدد اين حُسن را داشت که قابل اعتماد نبودن جبهه غرب را يک بار ديگر نشان و تحرک جديد اروپا با محوريت آلمان نيز سندي در همين راستاست.
به گزارش
پايگاه خبري تحليلي پيرغار، برجام توافقي که برخي آن را مهمترين توافق قرن مي ناميدند ۲ ساله شده و در اين مدت موارد متعددي از نقض آن از سوي کشورهاي غربي بويژه آمريکا بصورت مکرر رويت شده است.
موضع کشورهاي اروپايي در خصوص برجام نيز تفاوت چنداني با آمريکا ندارد. براي مثال عملکرد فرانسه در زمان انجام مذاکرات منجر به برجام نشان داد که قاره سبز نيز براي خود کيسه جداگانه اي دوخته است. در اين ميان و در شرايطي که «دونالد ترامپ» رئيس جمهور آمريکا، درصدد است تا به هر نحو ممکن امتيازات واشنگتن از برجام را افزايش دهد شاهد هستيم که آلمان اقدامات جديدي را عليه ايران آغاز کرده است.
از يک سو نيروهاي امنيتي آلمان منازل تعدادي از ايرانيان حاضر در اين کشور را به ظن جاسوسي براي تهران بازرسي کرده و از سوي ديگر دادگاه هاي اين کشور پرونده هايي را عليه ايران مورد بررسي قرار مي دهند.
در همين رابطه ديروز شنبه اشپيگل دست به افشاگري زده و از تلاش آلمان به همراه انگليس و فرانسه براي اعمال تحريم هاي جديد عليه ايران به بهانه راضي کردن آمريکا و باقي ماندن اين کشور در برجام خبر داد.
تحريم ايران براي راضي کردن آمريکا يا حفظ برجام
بر اساس اين گزارش، آلمان در حال رايزني با متحدان اروپايي‌اش است تا به منظور جلوگيري از خروج آمريکا از «برنامه جامع اقدام مشترک» يا برجام، تحريمهاي تازه‌اي عليه جمهوري اسلامي ايران وضع کند.
در اين گزارش از ديپلمات‌هاي مستقر در مقر اتحاديه اروپا در بروکسل نقل قول شده که مي‌گويند آلمان همراه با بريتانيا و فرانسه به دنبال وضع تحريمهاي جديد عليه ايران هستند تا به ايالات متحده نشان دهند متحدان اروپايي واشنگتن انتقادهاي دونالد ترامپ عليه تهران را جدي تلقي مي‌کنند.
سخنگوي وزارت امور خارجه آلمان و همچنين سخنگوي دولت اين کشور حاضر نشده‌اند تا درباره اين گزارش اظهارنظر کنند.
دليلي که در گزارش اشپيگل براي مجازات ايران از سوي آلمان و متحدان اروپايي آن مورد اشاره قرار گرفته، برنامه موشکي بالستيک جمهوري اسلامي و «دخالت‌هاي تهران» در امور داخلي کشورهاي خاورميانه از جمله يمن و سوريه است.
مهمتر از همه اينکه، گفته مي شود دليل اين اقدام آنها اين است که اروپايي‌ها به دنبال جلوگيري از خروج ايالات متحده از توافق هسته‌اي ايران و شش قدرت جهاني هستند که در تيرماه سال ۱۳۹۴ به دست آمد.
هفته قبل، «ماريا آدبار» سخنگوي وزارت امور خارجه آلمان، گفته بود که مقام هايي اروپايي قرار است با طرف هاي آمريکايي بنشينند و «ببينند که در اظهارات ترامپ چه هدف و درخواستي مدنظر بوده است».
دونالد ترامپ چهار ماه به کنگره آمريکا و طرف‌هاي اروپايي مهلت داده است تا «معايب فاجعه‌بار» اين توافق را اصلاح کرده و گرنه واشنگتن از آن خارج مي‌شود. وي که از يک سال پيش در آمريکا قدرت را در دست دارد، از زمان کارزارهاي انتخاباتي از مخالفان سرسخت برجام بود و آن را «بدترين توافقي» توصيف کرده که تاکنون ديده است.
با اين حال، دولت ترامپ تاکنون سه بار مهلت ۱۲۰ روزه براي تمديد تعليق تحريمهاي ناشي از اين توافق را رعايت کرده است. گرچه او روز ۲۲ دي ماه هشدار داد که چهار ماه ديگر اين سياست را کنار خواهد گذاشت، مگر اينکه ايرادهاي توافق رفع شود.
ترامپ ضمن اعلام آمادگي براي همکاري در زمينه تنظيم يک قطعنامه فراجناحي، چهار مؤلفه را براي امضاي مصوبه کنگره در اين زمينه اعلام کرده که عبارتند از: «درخواست بازرسي فوري از تمام تأسيسات مورد نظر بازرسان بين‌المللي در ايران؛ اطمينان از نزديک نشدن ايران به سلاح هسته‌اي؛ دائمي شدن محدوديت‌هاي ايران در توافق هسته‌اي، و سرانجام اينکه برنامه موشکي بالستيک و سلاح هسته‌اي تهران جدانشدني هستند».
در اين ميان رسانه هاي غربي مدعي هستند: کشورهاي اروپايي که روابط تجاري نزديکي با تهران داشته و از موافقان جدي برجام هستند در روزهاي گذشته به طور ناگهاني در سياست خود چرخش کرده و گفته‌اند که اظهارات رئيس‌جمهوري آمريکا را «به دقت بررسي» مي‌کنند.
از جمله، «يوهانس هان» کميسر اتحاديه اروپا در امر سياست همجواري و مذاکرات گسترش اتحاديه روز ۲۶ دي ماه خبر داد که اعضاي اتحاديه اروپا در حال رايزني با هم هستند که چه پاسخي به دونالد ترامپ بدهند.
روسيه هم به جدال‌هاي اخير بر سر برجام پيوسته و روز ۲۹ دي از زبان سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه خود، هشدار داد که اگر آمريکا از برجام خارج شود، توافق هسته‌اي ايران دوامي نخواهد داشت.
اين در حالي است که نيکي هيلي، سفير آمريکا در سازمان ملل متحد، گفته است اگر مي‌خواهيد آمريکا توافق اتمي را را جدي بگيرد، اتحاديه اروپا و جامعه جهاني بايد رفتارهاي ايران را جدي بگيرند و مانع مسائلي همچون برنامه موشکي جمهوري اسلامي و «حمايت آن از تروريسم» شوند.
در همين زمينه، «پيتر روسکم» و «ليز چني» دو قانونگذار آمريکايي، روز ۲۸ دي طرحي با عنوان «سياست آزادي ايران و قانون تحريمها» ارائه دادند که به موجب آن محدوديت‌ها عليه برنامه هسته‌اي و موشکي ايران افزايش مي‌يابد.
هدف توان موشکي
هر چند بحث از حفظ برجام است اما به نظر مي رسد که هدف اصلي از اعمال فشارها بر تهران، وادار کردن ايران براي مذاکره در خصوص توان موشکي است.
هرچند تمامي گروه ها در داخل ايران بر قابل مذاکره نبودن توان موشکي تاکيد دارند اما در اين ميان شايعاتي در خصوص توافق براي مذاکره در اين رابطه منتشر شده از جمله آنکه روزنامه فايننشال تايمز روز سه‌شنبه (۱۶ ژانويه/۲۶ دي) گزارش داد که کشورهاي اروپايي به تهديدهاي دونالد ترامپ، مبني بر خروج از برجام واکنش نشان داده و خواستار مذاکرات فشرده و بسيار جدي با ايران بر سر برنامه موشکي اين کشور شده‌اند.
در اين گزارش آمده بود که کشورهاي اروپايي فشار بر ايران را به خاطر برنامه موشک‌هاي بالستيکي اين کشور و همچنين مداخلات جمهوري اسلامي در کشورهاي منطقه افزايش داده‌اند. فايننشال تايمز نوشته بود که سه کشور اروپايي فرانسه، بريتانيا و آلمان حتي براي شروع اين مذاکرات با ايران به توافق رسيده‌اند و زيگمار گابريل، وزير امورخارجه آلمان پس از ديدار با محمدجواد ظريف، همتاي ايراني‌اش در هفته گذشته، رکس تيلرسون، وزيرخارجه آمريکا را در بروکسل در جريان اقدامات اروپايي‌ها قرار داده است.
موضع وزارت امورخارجه ايران
بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت امورخارجه ايران گزارش فايننشال تايمز درباره توافق ايران با اروپا بر سر برنامه موشکي را نادرست خواند و گفت: «سياست و موضع جمهوري اسلامي ايران در خصوص برنامه دفاعي موشکي کشور کاملا مشخص و روشن است و ديگر کشورها نيز به خوبي از اين موضع جمهوري اسلامي ايران آگاهي دارند.»
قاسمي تاکيد کرد که برنامه موشکي ايران کاملاً جنبه دفاعي و بازدارندگي داشته و عليه هيچ کشوري نيست. سخنگوي وزارت امورخارجه ايران با تکرار مواضع رهبران سياسي و نظامي اين کشور گفت: «جمهوري اسلامي ايران به هيچ کشوري اجازه دخالت در امور داخلي و سياست هاي دفاعي به‌ويژه برنامه موشکي خود را نخواهد داد.»
سرتيپ امير حاتمي، وزير دفاع ايران نيز روز چهارشنبه (۲۷ دي) پس از پايان نشست دولت درباره گفتگوهاي ايران و اروپا بر سر برنامه موشکي به خبرنگاران گفت: «هيچ مذاکره‌اي در گذشته درباره موضوعات موشکي انجام نشده است و بنا هم نداريم که داشته باشيم.»
به گفته کارشناسان سياسي تجربه تحريمهاي گسترده عليه ايران در دوران اوباما نشان داد که کشورهاي مهم جهان از جمله چين و روسيه در صورتي که بر سر دوراهي بازار ايران و آمريکا قرار گيرند، قادر به چشم‌پوشي از معاملات اقتصادي با آمريکا نيستند و تحريمهاي احتمالي يک‌جانبه ايالات متحده در آينده نيز مي‌توانند بر اقتصاد ناتوان ايران ضرباتي مهلک وارد کنند.
اروپايي‌ها تحت فشار آمريکا قرار دارند
گفته مي‌شود که کشورهاي اروپايي هنوز به‌درستي نمي‌دانند که انتقاد مشخص آمريکا به چه بندهايي از برجام است و به همين دليل رايزني‌هاي خود را با همکاران ترامپ آغاز کرده‌اند تا بتوانند با اقدامات لازم نگراني‌هاي آمريکا را برطرف کنند.
به گفته يک ديپلمات اروپايي اصولاً مهلت ۱۲۰ روزه آمريکا پيامي به کشورهاي اروپايي است تا در ماه‌هاي آينده بتوانند برجام را اصلاح کنند.
او افزود: «به نظر آمريکا اگر اروپايي‌ها نتوانند تا ۴ ماه آينده برنامه‌اي براي اصلاح برجام ارائه دهند بخشي از روز قيامت و نابودي هستند به اين معنا که آنها نه همراه آمريکا بلکه در کنار ايران قرار گرفته‌اند.»
محافل ديپلماتيک آمريکا مدعي‌اند که نظرات و سياست دولت خود را به روشني با متحدان اروپايي در ميان نهاده‌اند. اروپايي‌ها گرچه خواهان حفظ برجام هستند، اما به‌خوبي مي‌دانند بدون همکاري و همرايي آمريکا توافق اتمي زنده نخواهد ماند. روسيه و چين دو کشور ديگر عضو گروه ۱+۵ نيز به شدت خواهان ادامه برجام هستند و سياست‌هاي ترامپ را سبب ايجاد بي‌ثباتي در منطقه و جهان ارزيابي مي‌کنند.